Trong quá trình phổ biến và đào tạo ESG tại Việt Nam, tôi nhận thấy rằng rất nhiều người – bao gồm cả chuyên gia trong ngành – thường bắt đầu bằng một định nghĩa quen thuộc: ESG là viết tắt của Environment (Môi trường), Social (Xã hội) và Governance (Quản trị). Tuy nhiên, hầu hết đều dừng lại ở mức độ thuật ngữ, mà chưa đi sâu vào bản chất và tiêu chuẩn nền tảng của từng yếu tố, đặc biệt là yếu tố Environment – Môi trường.
Vì vậy, trong bài viết này, tôi mong muốn cùng các anh chị em làm rõ khái niệm “Môi trường” theo tiêu chuẩn quốc tế ISO 14001:2015, một tiêu chuẩn cốt lõi trong hệ thống quản lý môi trường (EMS), và cũng là nền móng bắt buộc khi xây dựng hệ thống ESG một cách bài bản.
1. Định nghĩa “Môi trường” theo ISO 14001
Theo định nghĩa chính thức trong ISO 14001:2015, Môi trường được hiểu như sau:
“Môi trường: Những thứ bao quanh nơi hoạt động của một tổ chức, bao gồm không khí, nước, đất, tài nguyên thiên nhiên, hệ thực vật, hệ động vật, con người và các mối quan hệ qua lại của chúng.”
Chú thích 1: Những yếu tố “bao quanh” có thể hiểu từ phạm vi hẹp (nội vi tổ chức) đến rộng hơn như khu vực, quốc gia và toàn cầu.
Chú thích 2: Môi trường có thể được mô tả qua các yếu tố như đa dạng sinh học, hệ sinh thái, khí hậu, hoặc các đặc điểm khác.
2. Tại sao cần hiểu đúng và đầy đủ khái niệm “Môi trường”?
Trong triển khai ESG, đặc biệt là khi thực hiện các bước Đánh giá tác động (Impact Assessment) và Xác định các vấn đề ESG trọng yếu (Material ESG Issues), việc hiểu đúng khái niệm “Môi trường” không chỉ là lý thuyết, mà là điều kiện tiên quyết để đảm bảo:
- Xác định đúng các hoạt động, sản phẩm, dịch vụ của tổ chức có thể tạo ra tác động đến môi trường.
- Liệt kê đầy đủ các đối tượng môi trường bị ảnh hưởng: từ chất lượng không khí, nguồn nước, đất đai, đến đa dạng sinh học, khí hậu, sức khỏe cộng đồng.
- Phân loại rõ ràng tác động: tích cực/tiêu cực, trực tiếp/gián tiếp, hiện tại/tiềm tàng.
- Làm cơ sở cho việc xác định các vấn đề ESG trọng yếu – vốn là nội dung trung tâm trong báo cáo ESG, đánh giá rủi ro, và lập chiến lược phát triển bền vững.
3. Hệ quả khi bỏ qua hoặc hiểu sai khái niệm “Môi trường”
Nếu tổ chức:
- Không làm rõ được đối tượng và phạm vi môi trường bị ảnh hưởng;
- Không đánh giá đúng mức độ tác động của hoạt động sản xuất – kinh doanh;
- Không xác định được các yếu tố môi trường có liên quan đến vận hành và chiến lược;
→ Toàn bộ chuỗi hoạt động Xác định ESG Materiality, quản lý rủi ro môi trường, hay lập Báo cáo Phát triển bền vững (Sustainability Reporting) đều có khả năng sai lệch, không đáng tin cậy, và mất giá trị đối với nhà đầu tư, khách hàng, và cơ quan quản lý.
4. Ý kiến từ VietESG
Tại VietESG, chúng tôi luôn khuyến nghị các tổ chức khi bắt đầu triển khai ESG cần:
- Bám sát các định nghĩa tiêu chuẩn, đặc biệt từ ISO 14001, GRI, và TCFD;
- Đào sâu vào từng yếu tố của ESG, không chỉ nắm khái niệm mà còn liên kết với thực tiễn doanh nghiệp;
- Thực hiện đánh giá tác động bài bản, với cách tiếp cận theo chu trình quản lý rủi ro môi trường (Plan–Do–Check–Act).
Kết luận
Mỗi hành trình ESG đều phải bắt đầu từ những điều tưởng chừng rất cơ bản. Hiểu đúng “Môi trường” – không phải là một khái niệm chung chung, mà là một tập hợp các yếu tố sống còn ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động và danh tiếng của tổ chức – chính là bước khởi đầu cho một hệ thống ESG vững chắc.
Xin trân trọng chia sẻ cùng các anh chị em trong cộng đồng ESG Việt Nam.
Phạm Quốc Hưng
VietESG